गावात राहणाऱ्या महिलांनी आणि तरुणांनी गेल्या काही वर्षांत एक गोष्ट खूप बदलली आहे – ती म्हणजे बचत गटांची ताकद. आधी गावातील महिला केवळ घरकामापुरत्याच मर्यादित होत्या, पण आता बचत गटांच्या माध्यमातून त्या हातात पैसे सांभाळू लागल्या, योजना आखू लागल्या आणि स्वतःचा लहानमोठा व्यवसाय सुरू करण्याचे धाडस करू लागल्या आहेत.
माझ्या गावातलीच गोष्ट सांगतो – मागच्या वर्षी आमच्या शेजारच्या गावी असलेल्या महिला बचत गटातील पाच महिलांनी मिळून एक घरगुती मसाला बनवण्याचा व्यवसाय सुरू केला. सुरुवातीला फक्त गावीच विक्री होत होती, पण आता ते मसाले तालुक्याच्या बाजारातही मिळतात. हे सगळं बचत गटातून शक्य झालं.
तर मग, जर तुलाही बचत गटातून व्यवसाय सुरू करायचा असेल, तर कसे सुरू करावे? पाहूया सविस्तर.
१. बचत गट म्हणजे काय आणि त्याचा फायदा कसा होतो?
बचत गट म्हणजे गावातील १० ते २० महिला किंवा पुरुष एकत्र येऊन ठराविक रक्कम दर महिन्याला जमा करतात. ही रक्कम गटाच्या नावाने बँकेत जमा होते. काही महिने किंवा वर्षभरानंतर ही बचत गटातील सदस्यांना कर्जरूपाने दिली जाते.
याचा फायदा म्हणजे:
- तुम्हाला त्वरित पैसा मिळतो
- व्याजदर खूपच कमी असतो
- कागदपत्रांचा त्रास कमी असतो
- आपल्या गटातील लोकच आपल्याला मदत करतात
२. व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी नियोजन
कुठलाही व्यवसाय हाती घेण्यापूर्वी नीट नियोजन गरजेचं आहे. बऱ्याचदा लोक अचानक व्यवसाय सुरू करतात आणि नंतर अडचणीत सापडतात. त्यामुळे सुरुवातीला स्वतःला काही प्रश्न विचारा:
- माझ्या गावी कोणत्या गोष्टीला मागणी आहे?
- हा व्यवसाय मी एकट्याने करू का गटासोबत?
- सुरुवातीला किती गुंतवणूक लागेल?
- माझ्याकडे वेळ आणि मनुष्यबळ आहे का?
३. योग्य व्यवसायाची निवड
गावातील परिस्थिती, लोकांची गरज आणि तुमचे कौशल्य पाहून व्यवसाय निवडावा. उदाहरणार्थ:
- घरगुती मसाले – स्वच्छ, घरगुती पद्धतीने बनवलेले मसाले नेहमीच लोकप्रिय असतात
- दुग्धव्यवसाय – गायी/म्हशीचे दूध विक्री, दूधजन्य पदार्थ तयार करणे
- हस्तकला उत्पादने – चटया, टोपल्या, कापडी पिशव्या
- किराणा दुकान – गावात नेहमी लागणाऱ्या वस्तू विक्री
माझ्या मते, पहिल्यांदा कमी खर्चाचा आणि कमी जोखमीचा व्यवसाय निवडावा.
४. बचत गटातून निधी कसा मिळवायचा?
बचत गटाकडे जमा असलेला पैसा गरजेनुसार सदस्यांना दिला जातो. जर तुमचा व्यवसायाचा प्लॅन मजबूत असेल, तर गटाची बैठक घेऊन सगळ्यांसमोर -- तो प्लॅन समजावून सांगा.
उदा. – “आपण १५,००० रुपये घेऊन गावात छोटं पापड बनवण्याचं काम सुरू करू. महिना ३००० रुपये नफा अपेक्षित आहे.”
अशा स्पष्ट मांडणीने गटातील लोकांचा विश्वास जिंकता येतो.
५. सरकारी योजना आणि मदत
बचत गट नोंदणीकृत असेल, तर महिला बचत गट योजना, राष्ट्रीय ग्रामीण आजीविका मिशन (NRLM) किंवा महिला आर्थिक विकास महामंडळ यांच्या माध्यमातून कमी व्याजदरावर कर्ज मिळू शकते.
गावातील ग्रामसेवक, पंचायत समिती किंवा बँकेत चौकशी करून याबद्दल माहिती घ्या.
६. व्यवसाय सुरू करण्याची प्रत्यक्ष पावले
- ठिकाण ठरवा – घरातील रिकामी खोली, अंगण किंवा छोटा शेड वापरा
- साहित्य आणि साधनं खरेदी – फक्त आवश्यक तेवढंच घ्या, उगीच जास्त खर्च टाळा
- गुणवत्ता टिकवा – पहिल्या ग्राहकाचा अनुभव चांगला असेल, तर तो पुन्हा येईल
- प्रचार करा – गावातल्या बाजारात, लग्नसमारंभात, नातेवाईकांतून आपल्या उत्पादनाची माहिती द्या
७. नफा आणि परतफेड
गटातून घेतलेले पैसे वेळेत परत करणं खूप महत्त्वाचं आहे. त्यामुळे पहिल्या महिन्यात मिळालेला नफा उगीच खर्च न करता, कर्जफेडीसाठी साठवा.
यामुळे गटात तुमची प्रतिमा चांगली राहील आणि पुढच्या वेळी जास्त रक्कम घेण्याची संधी मिळेल.
८. अडचणी आणि त्यावर उपाय
- मागणी कमी होणे – नवीन उत्पादन आणा किंवा सवलत द्या
- गुणवत्तेवर तडजोड – ग्राहक लवकर सोडून जातील, त्यामुळे गुणवत्ता कायम ठेवा
- भांडवल कमी पडणे – गटातून पुन्हा कर्ज, किंवा इतर सरकारी योजना वापरा
९. यशस्वी उदाहरण
आपल्या तालुक्यातील सावित्रीताईंचा अनुभव घ्या. त्यांचा बचत गटाने २५,००० रुपये कर्ज दिलं. त्या पैशातून त्यांनी बेकरी पदार्थ बनवणं सुरू केलं. पहिल्याच वर्षात ५०,००० रुपयांचा नफा झाला आणि आता त्या तीन महिलांना रोजगार देतात.
हे दाखवते की योग्य नियोजन, मेहनत आणि गटाची साथ असेल तर यश नक्की मिळतं.
१०. शेवटचा सल्ला
बचत गट हा केवळ पैशांचा स्रोत नाही, तर तो एकमेकांच्या विश्वासाचा आधार आहे. गटातील लोक तुमचे भागीदार, ग्राहक आणि मार्गदर्शक होऊ शकतात. त्यामुळे प्रामाणिकपणा, वेळेवर परतफेड आणि चांगली गुणवत्ता यांचा नेहमी विचार करा.
0 Comments